Wskutek pogorszenia się sytuacji rynkowej byłem zmuszony zawiesić działalność gospodarczą. Niestety nie udało mi się uregulować niektórych zobowiązań, które powstały podczas prowadzenia działalności, m.in. zobowiązania wobec banków, US i innych instytucji. Próby rozłożenia zadłużenia w US nie powiodły się ponieważ zaproponowana wpłata I raty przez urząd przekraczała moje możliwości spłaty. Obecnie mam zajęte konta bankowe przez komorników, odsetki w US przewyższają moje dochody w związku z tym nie jestem w stanie spłacać odsetek, a co dopiero zadłużenia. Czy w zaistniałej sytuacji zaległości wobec urzędu skarbowego, banków, innych firm i instytucji ulegają przedawnieniu i po jakim czasie ? Czy mogę zgłosić upadłość konsumencką, jakie warunki musiałbym spełnić i jakie niesie to konsekwencje. Czy komornik może zająć rachunek bankowy karty przedpłaconej?
Odpowiedź:
Oczywiście każde roszczenie po danym okresie uregulowanym właściwymi dla niego przepisami ulega przedawnieniu. W tym miejscu należy zaznaczyć, że zdecydowana większość długów przedawnia się z upływem 10 lat od chwili gdy dane roszczenie stało się wymagalne w zgodzie z Art 118 kodeksu cywilnego „Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata.”. W zakresie który Pana interesuje oraz może dodatkowo interesować, odrębne regulacje dotyczą:
- innego przedsiębiorcy z tytułu sprzedaży (2 lata), w zgodzie z Art. 554. kc. „Roszczenia z tytułu sprzedaży dokonanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy, roszczenia rzemieślników z takiego tytułu oraz roszczenia prowadzących gospodarstwa rolne z tytułu sprzedaży płodów rolnych i leśnych przedawniają się z upływem lat dwóch.” ;
- operatora telefonicznego (3 lata) w zgodzie z Art. 118 kc. oraz uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2009 r. sygn. akt III CZP 20/09 ;
- usługa internetu (2 lata) w zgodzie z Art. 751 ust 1 kc. ;
- zobowiązania z umowy kredytu lub pożyczki, zadłużenie na karcie kredytowej, roszczenie z tytułu czynszu (3 lata) w zgodzie z Art 118 kc
- zobowiązań z tytułu nieopłaconych składek wobec ZUS (10 lat) w zgodzie z Art. 24 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
Należy jednak być świadomym faktu, że dla wszystkich roszczeń cywilnoprawnych stwierdzonych prawomocnym wyrokiem sądu termin przedawnienia wydłuża się do lat 10. Dodatkowo należy mieć na względzie że bieg terminu przedawnienia ulega przerwaniu i biegnie na nowo przez każdą czynność dłużnika pozwalającą stwierdzić istnienie roszczenia, w tym w zgodzie z Art. 123 ust. 1 kc. „Bieg przedawnienia przerywa się:
- przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia;
- przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje,
- przez wszczęcie mediacji.”.
Dodatkowo z zastrzeżeniem Art. 121 pkt. 4 kc. „Bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu: co do wszelkich roszczeń, gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może ich dochodzić przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw danego rodzaju – przez czas trwania przeszkody.”
Odmiennie kształtuje się kwestia przedawnienia roszczeń z tytułu zobowiązania podatkowego wobec fiskusa który wynosi lat 5 w zgodzie z Art 70 ust 1. Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. ordynacji podatkowej „Zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.” z zastrzeżeniem poszczególnych zapisów Art 70 przedmiotowej ustawy, gdzie istotne jest aby pamiętać, iż w zgodzie z Art. 70 ust. 4 ustawy „Bieg terminu przedawnienia zostaje przerwany wskutek zastosowania środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony. Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu, w którym zastosowano środek egzekucyjny.”. W tym miejscu należy zaznaczyć, że jest to przepis o tyle szczególny że nawet w przypadku odnalezienia i zajęcia Pana pustego konta i zawiadomienia Pana o tym fakcie, bieg przedawnienia zaległości podatkowej zostanie przerwany i zostanie wydłużony o kolejne 5 lat. Należy bowiem mieć w tym miejscu na uwadze, że w zgodzie z przepisem samo zawiadomienie Pana o zastosowaniu środka egzekucyjnego przerywa bieg przedawnienia niemniej bez wnikania w ocenę jego skuteczności.
Ogłoszenie upadłości konsumenckiej może okazać się możliwe pod warunkiem, że bieżąca niewypłacalność dłużnika nie powstała z jego winy (nie będzie możliwe ogłoszenie upadłości konsumenckiej w przypadku gdy dłużnik wiedząc o tym, że jest niewypłacalny zaciągał kolejne zobowiązania). Przeprowadzenie upadłości konsumenckiej osoby fizycznej zostało szczegółowo omówione w Art 4911 – Art 49112 ustawy z 28 lutego 2003 r. prawo upadłościowe i naprawcze. Natomiast brak posiadania jakiegokolwiek majątku uniemożliwi ogłoszenie upadłości konsumenckiej, gdyż w takich okolicznościach nie będzie możliwe pokrycie kosztów postępowania w tym syndyka. W takim przypadku musimy się niestety liczyć z oddaleniem przez sąd wniosku o upadłość. Wniosek o upadłość składa sam dłużni do sądu rejonowego właściwego dla jego adresu zamieszkania. Należy w tym miejscu również pamiętać, że wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej nie zostanie pozytywnie rozpatrzony gdy w zgodzie z Art 4913 ust. 2 przedmiotowej ustawy „Sąd oddala wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli w stosunku do dłużnika w okresie dziesięciu lat przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości:
1) prowadzono postępowanie upadłościowe lub inne postępowanie, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań albo w którym zawarto układ, lub
2) prowadzono postępowanie upadłościowe, w którym nie zaspokojono wszystkich wierzycieli, a dłużnik po zakończeniu lub umorzeniu postępowania zobowiązań swych nie wykonał, lub
3) prowadzono postępowanie upadłościowe według przepisów tytułu niniejszego, jeżeli postępowanie to zostało umorzone z innych przyczyn niż na wniosek wszystkich wierzycieli, lub
4) czynność prawna dłużnika została prawomocnie uznana za dokonaną z po-krzywdzeniem wierzycieli.”
Natomiast najistotniejszymi konsekwencjami ogłoszenia upadłości konsumenckiej jest, co prawda spłacenie swoich długów jednakże równocześnie wiąże się to z wyzbyciem całego majątku który się posiada w tym również mieszkania lub domu. Z pieniędzy otrzymanych za sprzedaż domu lub mieszkania dłużnik otrzymuje kwotę odpowiadającą przeciętnemu czynszowi najmu lokalu mieszkalnego za okres dwunastu miesięcy. Kwota ta zostaje określona przez sędzie komisarza, który ma obowiązek w trakcie jej określenia wziąć pod uwagę potrzeby mieszkaniowe upadłego konsumenta, jak również ewentualną liczbę osób pozostających wspólnym gospodarstwie domowym.
W przypadku gdy konsument ogłaszający upadłość pozostaje w związku małżeńskim, w takim wypadku z mocy prawa między małżonkami powstaje rozdzielność majątkowa. Niemniej jednak należy być świadomym tego, że majątek którego małżeństwo dorobiło się wspólnie wchodzi w skład masy upadłości przed dniem ogłoszenia upadłości. Wyłączone są przedmioty służące do prowadzenia działalności gospodarczej bądź zawodowej, które zostały nabyte wcześniej niż 2 lata przed dniem złożenia wniosku o upadłość konsumencką. Natomiast należy pamiętać, że małżonek może dochodzić w postępowaniu upadłościowym swojej części udziału w majątku wspólnym, zobowiązany jest wtedy zgłosić tę wierzytelność sędziemu komisarzowi.
Wszystkie zobowiązania (lub tylko ich część) które nie zostaną spłacone na podstawie planu podziału sąd uwzględni w maksymalnie 5 letnim planie spłaty w którym zostanie szczegółowo określone komu i w jakiej kolejności będzie trzeba spłacać długi ze swoich zarobków. Dodatkowo konsument będzie miał przez cały okres spłaty ograniczony zakres do dokonywania czynności prawnych, tj. zakupu nieruchomości, czy też ruchomości które nie są niezbędne do przeżycia. Dodatkowo niemożliwe będzie zaciąganie pożyczek, kredytów czy też dokonywania zakupów z terminem odroczonej płatności. Sama procedura ogłoszenia upadłości konsumenckiej jest dość skomplikowaną procedurą i mając na uwadze wszystkie okoliczności które jej towarzyszą, nie koniecznie może ona oznaczać najlepsze wyjście z trudnej sytuacji finansowej.
Z punktu widzenia obowiązujących przepisów komornik prowadzący egzekucję ma prawo zająć każdy rachunek bankowy w całości lub w części, niemniej jednak musi on najpierw ustalić że właścicielem lub współwłaścicielem tego rachunku jest dłużnik.